Aktualności

Skręcona kostka – kiedy to tylko uraz, a kiedy poważny problem?

Choć skręcenie kostki bywa traktowane jako błaha kontuzja, to w rzeczywistości może prowadzić do poważnych powikłań, jeśli zostanie zlekceważone lub niewłaściwie leczone. Skręcona kostka to uraz, który może przytrafić się każdemu – podczas biegania, spaceru po nierównej nawierzchni, a nawet przy niefortunnym schodzeniu ze schodów. W ciągu zaledwie jednej sekundy dochodzi do przeciążenia struktur stawu skokowego, które mogą ulec naciągnięciu, naderwaniu, a nawet całkowitemu zerwaniu. Nieleczona skręcona kostka to nie tylko ból i obrzęk, ale także ryzyko przewlekłej niestabilności, nawrotowych urazów i ograniczenia sprawności. Wyjaśniamy, jak rozpoznać skręcenie stawu skokowego, jakie są jego objawy, metody leczenia oraz jak skutecznie zapobiegać kolejnym kontuzjom.

Czym jest skręcenie stawu skokowego?

Skręcenie stawu skokowego, potocznie nazywane skręceniem kostki, to jedno z najczęstszych uszkodzeń narządu ruchu. Dochodzi do niego, gdy siła działająca na staw przekracza fizjologiczny zakres ruchu, prowadząc do rozciągnięcia, a czasem nawet częściowego przerwania torebki stawowej i więzadeł stabilizujących staw skokowy. Najczęściej uraz ten dotyczy więzadeł bocznych, zwłaszcza więzadła strzałkowego-skokowo przedniego.

Skręcona kostka – jakie są objawy?

Objawy skręcenia kostki zależą od stopnia uszkodzenia struktur stawu skokowego – głównie więzadeł bocznych – oraz od siły i mechanizmu urazu. Nasilenie dolegliwości może się wahać od łagodnego bólu po całkowitą niestabilność stawu, uniemożliwiającą poruszanie się. Typowe objawy to:

• Ból w okolicy stawu skokowego – pojawia się natychmiast po urazie i zwykle jest zlokalizowany po stronie bocznej kostki. Może mieć charakter ostry i przeszywający, szczególnie przy próbie obciążenia stopy.
• Obrzęk – rozwija się szybko po skręceniu i może obejmować obszar kostki, a także okoliczne tkanki miękkie. Jest wynikiem uszkodzenia naczyń krwionośnych i wzmożonej przepuszczalności naczyń w odpowiedzi zapalnej.
• Siniak lub krwiak – pojawia się po kilku godzinach lub następnego dnia w wyniku wynaczynienia krwi do tkanek. Przebarwienie może przemieszczać się w dół stopy pod wpływem grawitacji.
• Ograniczenie ruchomości stawu – staw staje się sztywny i bolesny, co utrudnia zginanie, prostowanie oraz poruszanie stopą na boki. W cięższych przypadkach całkowicie uniemożliwia chodzenie.
• Uczucie niestabilności – pacjenci często opisują wrażenie „uciekającej” stopy lub braku kontroli nad stawem, co jest efektem uszkodzenia więzadeł odpowiedzialnych za jego stabilizację.
• Trudności z obciążeniem kończyny – w zależności od rozległości urazu, próba postawienia stopy na podłożu może wywoływać ból i niemożność przeniesienia ciężaru ciała na kontuzjowaną kończynę.

W przypadku nasilonych objawów – zwłaszcza przy silnym bólu, szybkim narastaniu obrzęku i niemożności chodzenia – należy niezwłocznie udać się do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki różnicowej, która pozwoli wykluczyć złamania kości oraz inne poważne uszkodzenia stawu. Wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia znacząco wpływają na tempo powrotu do sprawności.

Jak diagnozuje się skręcenie kostki?

Rozpoznanie skręcenia kostki opiera się na dokładnym wywiadzie i badaniu fizykalnym. Lekarz ocenia zakres ruchu, lokalizację bólu oraz obecność obrzęku i krwiaka. W celu wykluczenia złamań, szczególnie w przypadku silnego bólu i niemożności obciążenia stopy, wykonuje się zdjęcie rentgenowskie. W niektórych przypadkach, gdy istnieje podejrzenie uszkodzenia więzadeł lub chrząstki, zaleca się badanie ultrasonograficzne (USG) lub rezonans magnetyczny (MRI).

Jakie są metody leczenia skręcenia kostki?

Leczenie skręcenia kostki zależy przede wszystkim od stopnia uszkodzenia więzadeł i innych tkanek miękkich oraz obecności ewentualnych powikłań, takich jak uszkodzenia chrząstki stawowej czy złamania awulsyjne. Klasyfikacja opiera się najczęściej na trójstopniowej skali, gdzie I stopień oznacza naciągnięcie więzadeł, II stopień – ich częściowe uszkodzenie, a III – całkowite zerwanie.

W przypadku skręcenia I stopnia leczenie opiera się na metodzie RICE (Rest, Ice, Compression, Elevation), czyli odpoczynku, chłodzeniu okolicy urazu (np. zimnymi okładami przez 15–20 minut kilka razy dziennie), ucisku za pomocą elastycznego bandaża oraz uniesieniu kończyny powyżej poziomu serca w celu redukcji obrzęku. Wskazane jest ograniczenie aktywności fizycznej do czasu ustąpienia bólu i obrzęku, a także stosowanie miejscowych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. diklofenaku w postaci żelu) czy okładów bądź żelu z altacetem

W skręceniach II stopnia niezbędne jest zastosowanie stabilizacji – najczęściej w postaci ortezy lub opaski uciskowej – na okres 2–3 tygodni, a następnie włączenie fizjoterapii. Rehabilitacja powinna obejmować ćwiczenia zakresu ruchu, wzmacnianie mięśni podudzia oraz trening propriocepcji, który pozwala odzyskać kontrolę nad stawem skokowym i zapobiec nawrotom urazów.

Skręcenie III stopnia, czyli całkowite zerwanie więzadeł, wymaga bardziej złożonego postępowania. Często konieczne jest długotrwałe unieruchomienie (w ortezie lub opatrunku gipsowym) i intensywna rehabilitacja. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy braku poprawy, niestabilności stawu lub uszkodzeniach towarzyszących (np. oderwaniu fragmentu kostnego), konieczna może być interwencja chirurgiczna – najczęściej rekonstrukcja więzadeł bocznych stawu skokowego.

Niezależnie od stopnia urazu, kluczowe znaczenie ma jak najszybsze wdrożenie indywidualnie dobranego programu usprawniania – tak, aby uniknąć przewlekłej niestabilności stawu, nawracających skręceń i wtórnych uszkodzeń chrząstki lub ścięgien czy więzadeł. Leczenie skręcenia kostki powinno być prowadzone pod kontrolą lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty, a pacjent w pełni uświadomiony roli aktywnej rehabilitacji – zwłaszcza w okresie powrotu do pełnej sprawności.

Jak wygląda rehabilitacja po skręceniu kostki?

Rehabilitacja po skręceniu kostki stanowi kluczowy etap leczenia, którego celem jest nie tylko przywrócenie pełnej sprawności stawu skokowego, ale również zapobieganie nawrotom urazu oraz wtórnym przeciążeniom struktur sąsiadujących. Proces rehabilitacyjny musi być indywidualnie dopasowany do stopnia uszkodzenia więzadeł, wieku pacjenta, poziomu aktywności fizycznej oraz obecności ewentualnych powikłań, takich jak niestabilność czy zrosty bliznowate.

W fazie ostrej (zwykle pierwsze 3–5 dni), głównym celem jest redukcja bólu i obrzęku. Zaleca się oszczędzanie kończyny, unikanie obciążenia, stosowanie zimnych okładów, okresowo uniesienie kończyny dolnej oraz zastosowanie stabilizacji (np. ortezy). Po ustąpieniu ostrych objawów można przejść do kolejnego etapu – mobilizacji i wstępnego treningu funkcjonalnego. Rehabilitacja obejmuje wówczas ćwiczenia poprawiające zakres ruchu w stawie skokowym, delikatne rozciąganie tkanek miękkich oraz mobilizację blizn (jeśli występują), a także ćwiczenia izometryczne mięśni podudzia i stopy.

W fazie regeneracji i odbudowy siły skupia się na wzmacnianiu mięśni odpowiedzialnych za stabilizację stawu – głównie mięśni strzałkowych, brzuchatego łydki, piszczelowego tylnego i przedniego. Równocześnie duży nacisk kładzie się na trening propriocepcji, czyli czucia głębokiego. Wykorzystuje się w tym celu niestabilne podłoża, platformy balansowe, ćwiczenia na jednej nodze oraz dynamiczne formy aktywności, które angażują mechanizmy kontroli nerwowo-mięśniowej. Propriocepcja odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu kolejnym skręceniom, które są szczególnie częste u osób po niedostatecznie przeprowadzonej rehabilitacji.

W końcowej fazie rehabilitacji pacjent stopniowo wraca do aktywności dnia codziennego, a w przypadku sportowców – do treningu specjalistycznego. Dobrze zaplanowany program powinien uwzględniać także elementy koordynacji ruchowej, reakcji równowagi oraz kontroli ruchu w warunkach dynamicznych. Czas trwania rehabilitacji może wahać się od 2–3 tygodni (w skręceniach lekkiego stopnia) do kilku miesięcy (przy cięższych uszkodzeniach i rekonstrukcjach chirurgicznych). Kluczowe znaczenie ma konsekwencja, systematyczność oraz współpraca z fizjoterapeutą – tylko wtedy możliwy jest powrót do pełnej sprawności bez ryzyka przewlekłej niestabilności stawu skokowego.

Skręcona kostka – jak zapobiegać?

Aby zminimalizować ryzyko skręcenia kostki, warto mieć na uwadze:

• Noszenie odpowiedniego obuwia – buty z dobrą stabilizacją stawu skokowego.
• Regularne ćwiczenia wzmacniające – szczególnie mięśnie stopy i podudzia.
• Zachowanie ostrożności na nierównych powierzchniach – szczególnie podczas biegania czy chodzenia.
• Stosowanie ortez lub bandaży elastycznych – w przypadku wcześniejszych urazów lub podczas intensywnej aktywności fizycznej.
• Rozgrzewka przed wysiłkiem – przygotowuje stawy i mięśnie do aktywności.

Pamiętaj, że odpowiednia profilaktyka i szybka reakcja na uraz są kluczowe w zapobieganiu powikłaniom i nawrotom skręceń kostki.