Rehabilitacja ruchowa to proces, który ma na celu poprawę lub przywrócenie sprawności ruchowej u osób z ograniczeniami ruchowymi. Rehabilitacja ruchowa dzieci ma na celu poprawę ich funkcjonowania w codziennym życiu oraz zwiększenie ich samodzielności i niezależności. Rehabilitacja ruchowa dzieci może obejmować zajęcia z zakresu ruchu, takie jak gimnastyka, pływanie czy jazda na rowerze, a także ćwiczenia z zakresu koordynacji ruchowej i zręczności. W zależności od indywidualnych potrzeb dziecka, rehabilitacja ruchowa może być prowadzona w gabinecie rehabilitacyjnym lub w domu pacjenta.
Ćwiczenia indywidualne według metod neurofizjologicznych – BOBATH to specjalistyczna metoda rehabilitacji ruchowej, która opiera się na zasadach neurofizjologii i która ma na celu poprawę funkcjonowania układu ruchu i koordynacji ruchowej u dzieci z ograniczeniami ruchowymi. Terapia lecznicza z zastosowaniem technik integracji sensorycznej to metoda, która polega na stymulowaniu różnych zmysłów dziecka (wzroku, słuchu, dotyku, równowagi) w celu poprawy jego funkcjonowania ruchowego. Handling (instruktaż pielęgnacji niemowląt) to zaś zajęcia, podczas których rodzice lub opiekunowie dziecka uczą się prawidłowego przenoszenia, przewijania, karmienia i pielęgnowania swojego dziecka.
Pozostałe metody, które stosują nasi fizjoterapeuci
W rehabilitacji dzieci korzystamy również z innych metod, takich jak:
Masaż Shantala
Masaż Shantala to technika masażu niemowląt i dzieci, która swoje początki wzięła ze starożytnych Indii. Szerzej znana w Europie jest dzięki francuskiemu położnikowi Frederique Leboyer.
Masaż Shantala bazuje na dotyku. Pozwala również na rozwój innych zmysłów, a także poznanie przez dziecko własnego ciała. Wspólny czas przeznaczony na masaż pozwala na zbudowanie bliskiej relacji dziecko – rodzic/opiekun. Polega na wykonywaniu ruchów w prostej sekwencji. Jego wykonanie zalecane jest już od pierwszych dni życia.
W trakcie wykonywania masażu dziecko uspokaja się i relaksuje. Dzięki temu organizm wycisza się i pozwala na spokojny, głęboki sen. Obserwuje się pozytywny wpływ na prawidłowy rozwój ruchowy, psychiczny oraz emocjonalny. Masaż pozwala także na normalizację napięcia mięśniowego. Jest to doskonała forma uzupełnienia terapii dzieci z nieprawidłowym rozwojem psychoruchowym, nadwrażliwością dotykową czy nadmierną reakcją emocjonalną. Jest również idealnym sposobem wsparcia dla dzieci prawidłowo rozwijających się.
Zoga Therapy
Zoga Therapy w pediatrii to koncepcja łącząca ruch i terapię manualną wywodząca się z integracji strukturalnej. Jest to terapia, która polega na manualnym uwolnieniu restrykcji mięśniowo-powięziowych, czyli przywróceniu prawidłowych relacji ślizgowych tkankom. Jeśli w wyniku braku ruchu, urazu, powtarzalnego ruchu czy nawyku postawy jakiś fragment tkanek w ciele został usztywniony i ograniczony został ruch, to poprzez odpowiednie ułożenie ciała i pracę manualną można uzyskać trwałą zmianę globalnego wzorca ruchowego i posturalnego całego ciała.
Celem tego procesu jest przywrócenie ciału większej swobody w poruszaniu się w przestrzeni oraz osiągnięcie wyższego poziomu równowagi ułożenia ciała w grawitacji, a co za tym idzie jak najbardziej wydajną funkcję w obszarze układu ruchu.
Zoga z powodzeniem stosowana jest m. in. w terapii dzieci z problemami neurologicznymi, z wadami postawy i wielu innych. Metoda ta stanowi świetne uzupełnienie terapii neurorozwojowej np. NDT Bobath.
Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz (FITS)
Metoda FITS jest jedną z 7 metod rekomendowanych przez Międzynarodowe Towarzystwo Ortopedycznego i Rehabilitacyjnego Leczenia Skolioz. Posiada spójną koncepcję, uwzględniającą zasady leczenia dysbalansu mięśniowo-powięziowego. Terapia rozpoczyna się od poprawy czucia głębokiego, relaksacji hipertonicznych mięśni, następnie wzmocnienia wyhamowanych mięśni, aż do uzyskania najlepszych warunków do wykonywania wzorców korekcyjnych oraz autokorekcji postawy ciała.
Metoda FITS obejmuje 3 etapy:
- szczegółowe badanie i uświadomienie pacjenta,
- przygotowanie do korekcji: trening kontroli sensomotorycznej, usuwanie barier mięśniowo-powięziowych ograniczających ruch korekcyjny,
- trójpłaszczyznowa korekcja.
FITS może być wykorzystywana jako samodzielna metoda terapii skolioz, wad postawy i choroby Scheuermanna, można ją też łączyć z leczeniem gorsetowym bądź stosować jako przygotowanie do zabiegu operacyjnego.
Proprioceptive Neuromuscular Facilitation – PNF (w pediatrii)
Terapia PNF, czyli Proprioceptywne Nerwowo-Mięśniowe Torowanie to metoda globalna. Angażuje całe ciała dziecko i wszystkie jego zmysły. Skupia się na mobilizacji rezerw czynnościowych, dojrzewaniu centralnego układu nerwowego i plastyczności mózgu. Ważne jest pozytywne podejście: odpowiednia motywacja, praca bez bólu, oparta na osiągalnych celach. Pracę z dziećmi zaczynamy od prostych rzeczy, z czasem zwiększając stopień trudności, stosujemy jasne polecenia i pochwały. Do terapii wykorzystujemy zabawę i współzawodnictwo, ćwiczenia muszą mieć jakiś cel. Dobór odpowiednich wzorców ruchowych z przekraczaniem linii pośrodkowej ciała pomaga w integracji półkul mózgowych. Stymulujemy dziecko wielozmysłowo, kształtujemy świadomość ciała oraz koordynację oko – ręka. Metodę tę można wykorzystać w pracy z dziećmi z chorobami układu nerwowego, MPD, uszkodzeniami rdzenia, skoliozami.
Rodzaje terapii i ćwiczeń w procesie rehabilitacji ruchowej u dzieci
Proces rehabilitacji ruchowej u dzieci obejmuje zazwyczaj różne rodzaje terapii i ćwiczeń, dobranych indywidualnie do potrzeb i możliwości dziecka. Może to obejmować zajęcia z fizjoterapeutą, podczas których dziecko wykonuje ćwiczenia rozciągające, wzmacniające oraz koordynacyjne, a także zabawy ruchowe i gry z elementami ruchu. Terapia ręki to zajęcia, podczas których dziecko ćwiczy prawidłową funkcję i koordynację ruchową rąk i palców, co jest szczególnie ważne dla dzieci z zaburzeniami związanymi z narządem ruchu, takimi jak niedowłady czy wady postawy.
Masaż to kolejna forma rehabilitacji ruchowej, która może być stosowana u dzieci. Masaż pozwala na rozluźnienie mięśni, poprawę ukrwienia skóry oraz lepsze odżywienie tkanek. Hydroterapia, czyli rehabilitacja w wodzie, to metoda, która polega na wykonywaniu ćwiczeń ruchowych w basenie. Hydroterapia jest szczególnie polecana dla dzieci z niedowładami, gdyż woda działa rozluźniająco i ułatwia poruszanie się.
Ćwiczenia w specjalistycznych aparatach treningowych to z kolei zajęcia, podczas których dziecko wykonuje ćwiczenia ruchowe przy pomocy specjalnych urządzeń, takich jak huśtawki, piłki, trampoliny itp. Ważne, aby proces rehabilitacji był dostosowany do wieku i możliwości dziecka, by był dla niego atrakcyjny i motywujący. Warto również pamiętać, że rehabilitacja ruchowa to nie tylko zajęcia z fizjoterapeutą, ale także codzienna aktywność fizyczna dziecka oraz zdrowe odżywianie.
Kontynuacja ćwiczeń po rehabilitacji ruchowej u dzieci
Po zakończeniu rehabilitacji ruchowej, dzieci mogą spodziewać się poprawy sprawności ruchowej oraz lepszego funkcjonowania w codziennym życiu. Ważne jest, aby kontynuować ćwiczenia i aktywność fizyczną, by utrzymać i rozwijać osiągnięte efekty. Rehabilitacja ruchowa może być również kontynuowana w przyszłości w razie potrzeby lub w celu dalszego poprawy sprawności ruchowej.
Rehabilitacja dzieci – jakie rodzaje zaburzeń ruchu u dzieci są leczone rehabilitacją ruchową?
Istnieje wiele rodzajów zaburzeń ruchu u dzieci, które mogą być leczone za pomocą rehabilitacji ruchowej. Należą do nich m.in. wady postawy, takie jak skolioza (skrzywienie kręgosłupa w odcinku piersiowym lub lędźwiowym), kifoza (wypuklenie kręgosłupa w odcinku piersiowym) czy lordoza (wklęsłe wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym). Wady postawy mogą być wynikiem nieprawidłowego rozwoju kręgosłupa lub nieodpowiedniego sposobu siedzenia czy chodzenia. Wrodzone wady wymagające korekcji chirurgicznej, takie jak koślawość nóg czy płaskostopie, również mogą być leczone za pomocą rehabilitacji ruchowej.
Niedowłady i przepukliny rdzeniowe to kolejne przypadki, w których rehabilitacja ruchowa może być stosowana u dzieci. Niedowłady to ograniczenie ruchomości kończyn spowodowane uszkodzeniem układu nerwowego, natomiast przepukliny rdzeniowe to występowanie fragmentu rdzenia kręgowego poza kanał kręgosłupa.
Rehabilitacja ruchowa dzieci z niedowładami lub przepuklinami rdzeniowymi może obejmować ćwiczenia rozciągające, wzmacniające oraz koordynacyjne, a także masaże i elektrostymulację. Rehabilitacja ruchowa może być również stosowana u dzieci z urazami narządu ruchu lub po przebytych operacjach ortopedycznych.
Rehabilitacja dzieci z niedowładami lub przepuklinami rdzeniowymi może obejmować ćwiczenia rozciągające, wzmacniające oraz koordynacyjne, a także masaże i elektrostymulację. Rehabilitacja ruchowa może być również stosowana u dzieci z urazami narządu ruchu lub po przebytych operacjach ortopedycznych. W przypadku urazów rehabilitacja ruchowa może być stosowana w celu przywrócenia sprawności i prawidłowej funkcji uszkodzonych kończyn, natomiast po operacjach ortopedycznych rehabilitacja ruchowa może być wykorzystywana do utrzymania lub poprawy uzyskanej sprawności.
