Aktualności

Czy staw rzekomy jest poważnym powikłaniem ortopedycznym?

Staw rzekomy  to poważne powikłanie w ortopedii, polegające na nieprawidłowym połączeniu dwóch fragmentów kości po złamaniu, które nie zrosły się prawidłowo. W rezultacie w miejscu złamania powstaje ruchome połączenie przypominające staw, co prowadzi do zaburzeń funkcji kończyny oraz dolegliwości bólowych.​

Jakie są przyczyny powstawania stawu rzekomego?

Do najczęstszych przyczyn powstawania stawu rzekomego należą:

• niewłaściwe leczenie złamań – nieprawidłowe leczenie urazów kostnych jest jedną z głównych przyczyn powstawania stawu rzekomego. Brak odpowiedniej stabilizacji odłamów kostnych, zbyt wczesne obciążenie kończyny lub niestosowanie się do zaleceń lekarskich mogą prowadzić do nieprawidłowego zrostu kości. W takich przypadkach organizm próbuje zastąpić normalny proces gojenia tworzeniem tkanki włóknistej zamiast kostnej, co powoduje powstanie stawu rzekomego
• zaburzenia ukrwienia – obszary kostne o słabym ukrwieniu, takie jak trzon kości piszczelowy szyjka kości udowej czy kość łódeczkowata, są szczególnie narażone na rozwój stawu rzekomego. Niedostateczne zaopatrzenie w tlen i składniki odżywcze uniemożliwia prawidłową regenerację kostną i skutkuje tworzeniem nieprawidłowej tkanki
• infekcje – zakażenia w obrębie miejsca złamania mogą znacząco zaburzać procesy regeneracyjne. Obecność drobnoustrojów wywołuje stan zapalny, który wpływa negatywnie na proces gojenia, prowadząc do wytworzenia stawu rzekomego. Ponadto, zakażenia mogą powodować powstanie przetok i martwicy tkanek, co dodatkowo utrudnia proces zrostu kostnego
• czynniki ogólnoustrojowe – choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, choroby metaboliczne, osteoporoza oraz niedobory żywieniowe wpływają na zdolność organizmu do regeneracji tkanki kostnej. Palenie tytoniu również stanowi istotny czynnik ryzyka, ponieważ nikotyna ogranicza przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, co skutkuje niedostatecznym zaopatrzeniem tkanek w tlen i składniki odżywcze
• urazy wtórne i nadmierne obciążenie kończyny -niekiedy kolejne urazy w obrębie miejsca złamania lub nadmierne obciążenie kończyny mogą prowadzić do powstawania stawu rzekomego. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów, którzy zbyt wcześnie podejmują aktywność fizyczną po urazie, nie dając tkance kostnej wystarczającego czasu na prawidłowy zrost.

Przyczyny powstawania stawu rzekomego są więc wieloczynnikowe i wymagają starannej analizy w celu dobrania właściwego sposobu leczenia.

W których lokalizacjach najczęściej dochodzi do powstania stawu rzekomego?

Staw rzekomy może wystąpić w różnych miejscach, jednak najczęściej obserwuje się go w:​

• kości łódeczkowatej –  złamania tej kości nadgarstka często prowadzą do powstania stawu rzekomego z powodu trudności w diagnostyce i leczeniu. ​
• obojczyku – niewłaściwe leczenie złamań obojczyka może skutkować powstaniem stawu rzekomego, zwłaszcza przy przedwczesnym obciążaniu kończyny. ​
• szyjce kości udowej – złamania w tej okolicy, szczególnie u osób starszych, są podatne na nieprawidłowy zrost, co może prowadzić do powstania stawu rzekomego

Staw rzekomy – objawy i diagnostyka

Objawy stawu rzekomego mogą być zróżnicowane w zależności od lokalizacji uszkodzenia, jego zaawansowania oraz obecności współistniejących komplikacji. Najczęstsze objawy obejmują:

• przewlekły ból – ból o charakterze stałym lub nasilający się podczas ruchu i obciążania kończyny, szczególnie w przypadkach, gdy staw rzekomy występuje w kościach długich kończyn dolnych
• nieprawidłowa ruchomość – powstanie patologicznego ruchu w miejscu złamania, co przypomina ruch w stawie. Jest to charakterystyczny objaw wskazujący na brak zrostu kostnego
• obrzęk i zniekształcenie kończyny – w obszarze stawu rzekomego może dochodzić do miejscowego obrzęku, deformacji i zmian w konturze kończyny
• ograniczenie funkcji kończyny – utrudnione wykonywanie codziennych czynności z powodu bólu, osłabienia lub patologicznej ruchomości w miejscu złamania
• nawracające stany zapalne – zwłaszcza w przypadkach, gdy przyczyną są infekcje lub powikłania pooperacyjne
• zaburzenia neurologiczne – w rzadkich przypadkach, gdy dochodzi do ucisku na nerwy w okolicy stawu rzekomego, mogą pojawić się objawy takie jak drętwienie, mrowienie czy osłabienie siły mięśniowej.

Diagnostyka stawu rzekomego opiera się na badaniu klinicznym oraz badaniach obrazowych. Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest zdjęcie rentgenowskie, które pozwala ocenić brak zrostu kostnego, stopień zaawansowania zmian oraz obecność ewentualnych deformacji. W trudniejszych przypadkach, szczególnie gdy obraz kliniczny jest niejednoznaczny, stosuje się tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) w celu dokładnej oceny stanu kostnego oraz tkanek miękkich.

Jakie są metody leczenia stawu rzekomego?

Leczenie stawu rzekomego zależy od jego przyczyny, lokalizacji oraz stopnia zaawansowania zmian. Podejście terapeutyczne może obejmować metody zachowawcze oraz operacyjne, z których każda jest dostosowywana indywidualnie do potrzeb pacjenta. Leczenie zachowawcze jest stosowane głównie w przypadkach świeżo rozpoznanych stawów rzekomych lub w sytuacjach, gdy nie można przeprowadzić interwencji chirurgicznej. W takich przypadkach stosuje się unieruchomienie kończyny za pomocą opatrunków gipsowych, ortez lub innych urządzeń stabilizujących, które mają na celu zapobieganie dalszemu przemieszczaniu odłamów kostnych. Wspomagająco można zastosować suplementację witamin i minerałów, szczególnie w sytuacjach, gdy przyczyną są zaburzenia metaboliczne lub niedobory żywieniowe.

W przypadkach bardziej zaawansowanych lub gdy leczenie zachowawcze okazuje się nieskuteczne, konieczne jest zastosowanie metod operacyjnych. Jedną z najczęściej stosowanych technik jest osteotomia korekcyjna, która polega na przecięciu kości i ustawieniu jej w odpowiedniej pozycji, aby umożliwić prawidłowy proces regeneracji. Inne metody chirurgiczne obejmują oczyszczenie miejsca stawu rzekomego, usunięcie tkanki włóknistej i zastosowanie przeszczepów kostnych, które mogą pochodzić zarówno od pacjenta (autoprzeszczepy), jak i od dawcy (alloprzeszczepy). Stabilizacja odłamów kostnych jest zazwyczaj osiągana za pomocą implantów metalowych, takich jak płytki, śruby czy pręty, które zapewniają odpowiednią sztywność i wspomagają proces gojenia.

Nowoczesne metody leczenia obejmują również zastosowanie technik biologicznych, takich jak osocze bogatopłytkowe (PRP) oraz komórki macierzyste, które mogą wspomagać regenerację tkanki kostnej poprzez stymulację naturalnych procesów naprawczych. Ponadto, w niektórych przypadkach stosuje się terapie polegające na stymulacji elektrycznej lub ultradźwiękowej, które mają na celu przyspieszenie procesu zrostu kostnego.

Postępowanie pooperacyjne i rehabilitacja są kluczowymi elementami leczenia stawu rzekomego. Proces ten obejmuje regularne kontrole lekarskie, fizjoterapię oraz stopniowe obciążanie kończyny zgodnie z zaleceniami specjalisty. Odpowiednio prowadzona rehabilitacja jest niezbędna do przywrócenia pełnej funkcji kończyny oraz minimalizacji ryzyka nawrotu.

Staw rzekomy – jakie są rokowania dla pacjentów?

Rokowanie w przypadku stawu rzekomego zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja stawu rzekomego, przyczyna jego powstania, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz zastosowane leczenie. Wczesna diagnoza i odpowiednie postępowanie terapeutyczne zwiększają szanse na pełne wyleczenie i powrót do pełnej funkcji kończyny.