Aktualności

Ostroga piętowa – diagnostyka, objawy i profilaktyka

Ostroga piętowa to częste schorzenie dotykające zarówno kobiet jak i mężczyzn. Sprzyja mu nieprawidłowe obciążanie struktur anatomicznych w obrębie pięty i rozcięgna podeszwowego stopy, które jest elastyczną strukturą tworzącą podbicie stopy. W wyniku tego może dochodzić do pojawienia się wyrośli kostnej (tzw. entezofit) w okolicy guza piętowego i do ucisku okolicznych ścięgien i więzadeł prowokując te struktury do rozwoju bolesnego stanu zapalnego.

Jakie są objawy ostrogi piętowej?

Dolegliwości bólowe zwykle pojawiają się nagle i są bardzo dokuczliwe. Są one związane ze stanem zapalnym rozcięgna podeszwowego przy jego przyczepie do kości piętowej gdyż sama ostroga piętowa pod postacią wyrośli kostnej nie musi dawać dolegliwości bólowych. Odpowiednio do zaawansowania choroby ból ten występuje przy przeciążeniu, następnie podczas chodu. Ból nie jest jednak wynikiem mechanicznego nacisku na ostrogę, ale odpowiedzi zapalnej. Często pacjenci zgłaszają nasilenie bólów rano po spoczynku nocnym wynika to z nagromadzenia substancji zapalnych na skutek zastoju krwi. Niemniej jednak nie wszystkie przypadki ostrogi piętowe powodują objawy – mogą być także bezbolesne. Ostroga piętowa może rozwijać się zarówno jednostronnie, jak i obustronnie. Większość pacjentów z tym problemem to dorośli w średnim wieku.

Ostroga piętowa – czynniki ryzyka

W przypadku ostrogi piętowej jako główne czynniki ryzyka można wskazać nadwagę i otyłość, które powodują dodatkowe obciążenie na stopy i zwiększają ryzyko wystąpienia wyrostków. Duże znaczenie ma także noszenie nieodpowiedniego obuwia, które powoduje tarcie i nie stanowi wsparcia dla stopy; zły wpływ mają zarówno zbyt duże buty, które sprawiają, że palce się kurczą, jak i zbyt małe – powodują ucisk. W grupie ryzyka są również osoby aktywne fizycznie, które regularnie uprawiają sport powodujący powtarzające się obciążenie stopy podczas wysiłku fizycznego, szczególnie bez odpowiedniego przygotowania, czyli wystarczająco długiej rozgrzewki. Ostrogi piętowe są szczególnie powszechne wśród sportowców, których aktywność obejmuje duże ilości biegania i skakania. Nie bez znaczenia pozostają wady strukturalne stopy o charakterze wrodzonym lub nabytym, w tym płaskostopie, szpotawość czy koślawość oraz przebyte urazy stopy i stawu skokowego, niekorzystnie modyfikujące biomechanikę chodu. Zaburzenia w tym zakresie powodują nadmierne obciążenie kości pięty, więzadeł i nerwów w pobliżu pięty. 

 Warto wiedzieć, że prawdopodobieństwo pojawienia się tego typu problemu medycznego zwiększa się wraz z wiekiem i rozwojem procesów degeneracyjnych i chorób reumatycznych (reumatoidalne zapalenie stawów) oraz metabolicznych (dna moczanowa).

Rodzaje ostrogi piętowej

Istnieją dwa główne rodzaje ostrogi piętowej.

• ostroga piętowa górna – pojawia się na górnej powierzchni kości piętowej i rozwija w kierunku ścięgna Achillesa,
• ostroga piętowa dolna – pojawia się na podeszwowej stronie pięty na guzku przyśrodkowym; to najczęstszy rodzaj.

Ostroga piętowa – diagnostyka

Schorzenie diagnozuje się poprzez wywiad lekarski, badanie palpacyjne zmienionego chorobowo miejsca oraz w badaniach dodatkowych (Rtg – zmiany kostne, USG – zmiany tkankowe). Radiologia może wykazać powstawanie ostrogi piętowej lub zwapnienie w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa lub na początku rozcięgna podeszwowego. Z kolei rezonans magnetyczny wykonuje się stosunkowo rzadko. Warto wiedzieć, że ból w pięcie nie musi być spowodowany ostrogą piętową i może mieć inne źródło, dlatego nie warto go lekceważyć i niepokojące objawy skonsultować ze specjalistą w celu postawienia dokładnej diagnozy.

Jak przebiega leczenie ostrogi piętowej?

W leczeniu ostrogi piętowej wykorzystuje się:

• farmakoterapię (leki przeciwzapalne i przeciwbólowe ogólnie lub miejscowo, w niektórych , opornych na inne leczenie przypadkach terapia komórkami macierzystymi ),
• fizykoterapię (ultrafonoforeza z NLPZ, elektroterapię – DD, jonoforezę, TENS, magnetoterapię, krioterapię i terapię falą uderzeniową ESWT)

Wyżej wymienione zabiegi mają na celu wyciszenie stanu zapalnego, zmniejszenie dolegliwości bólowych i rozluźnienie napiętych i zmienionych chorobowo tkanek. W kinezyterapii można korzystać z elementów terapii manualnej, tapingu oraz ćwiczeń rozluźniających napięte struktury stopy i łydki.

Podstawowe znaczenie dobrze dopasowane obuwie z elastyczną podeszwą oraz wkładki amortyzujące obciążenia kości piętowej.

Do innych elementów postępowania terapeutycznego zalicza się ćwiczenia rozciągające, masaże, rehabilitację manualną przyspieszającą procesy naprawcze w obrębie rozcięgna oraz fizjoterapię (dedykowane ćwiczenia zalecone przez specjalistę). W niektórych przypadkach można wykonać wstrzyknięcie kortykosteroidu lub osocza bogatopłytkowego w celu złagodzenia stanu zapalnego w problematycznej okolicy oraz stymulacji procesów naprawczych. Dobre efekty może przynieść także modyfikacja treningu w taki sposób, aby zapewnić stopie odpowiednie warunki do regeneracji i efektywnego odpoczynku.

Leczenie chirurgiczne

Choć u znakomitej większości pacjentów leczenie zachowawcze przynosi dobre rezultaty, niekiedy konieczne może być wykonanie operacji (gdy po okresie 9–12 miesięcy leczenie nie dało efektów). Techniki chirurgiczne obejmują uwolnienie rozcięgna podeszwowego i usunięcie ostrogi. Ważne jest przestrzeganie zaleceń pooperacyjnych dotyczących odpoczynku, okładania lodem czy uniesienia stopy. W niektórych przypadkach może być konieczne użycie przez pacjentów bandaży, szyn, opatrunków gipsowych, butów chirurgicznych, kul lub lasek wspomagających chodzenie i codzienne funkcjonowanie. Możliwe powikłania operacji pięty obejmują ból nerwu, nawracający ból pięty, trwałe drętwienie okolicy, infekcję i blizny. Ponadto uwolnienie rozcięgna podeszwowego wiąże się z ryzykiem niestabilności, skurczów stóp i zapalenia ścięgien.

Ostroga piętowa – czy i jak możemy jej zapobiegać?

W profilaktyce ogromne znaczenie mają:

• dobrze dopasowane obuwie i wkładki ortopedyczne
• unikanie chodzenia i biegania po twardych nawierzchniach (asfalt, beton, płytki)
• unikanie przeciążania struktur stopy (długotrwała pozycja stojąca, duży wysiłek fizyczny bez przygotowania i rozgrzewki)
• utrzymanie optymalnej masy ciała
• regularna, umiarkowana aktywność fizyczna
• korekcja wad wrodzonych lub nabytych stóp (płaskostopie, koślawość, szpotawość, deformacje pourazowe)
• edukacja w zakresie prawidłowego chodzenia – konsultacja z fizjoterapeutą dotycząca ergonomicznej postawy i poruszania się (pozwoli uniknąć nie tylko ostrogi piętowej, ale także innych schorzeń związanych z układem ruchu oraz zmian zwyrodnieniowych)