Aktualności

Parestezje

Czym są parestezje? Niemal każdy z nas przynajmniej raz w życiu doświadczył dziwnego uczucia drętwienia i problemów z czuciem kończyny, nazywane parastezjami. Mogło ono nastąpić podczas spania na dłoni, długotrwałego przebywania w jednej pozycji czy krzyżowania nóg. W znakomitej większości przypadków nie oznacza to nic poważnego i stanowi normalną reakcję organizmu w odpowiedzi na ucisk. Niekiedy może jednak świadczyć o poważnych zaburzeniach, chorobie lub uszkodzeniu nerwów, dlatego powtarzające się lub długo utrzymujące uczucie mrowienia należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem. Wczesne wykrycie przyczyny niepokojących objawów oraz wdrożenie postępowania terapeutycznego może zapobiec poważnym komplikacjom i istotnie wpłynąć na szybkość i skuteczność procesu rekonwalescencji.

Czym są parastezje?

Parestezje to uczucie mrowienia lub drętwienia wraz z zaburzeniami czucia w obrębie dotkniętego miejsca, któremu niekiedy towarzyszy wrażenie wbijania szpilek, ciepła lub zimna w danym obszarze, pieczenie czy tzw. przebiegnięcie prądu. Najczęściej jest to nieszkodliwy objaw związany z uciskiem kończyny, który wskazuje na potrzebę zmiany pozycji lub poruszania się. Niemniej jednak w sytuacji, gdy przez dłuższy czas drętwienie nie ustępuje lub pojawia się stosunkowo często, może stanowić symptom charakterystyczny dla konkretnej jednostki chorobowej lub następstwo urazu czy kontuzji.

Przyczyny parastezji

Chwilowe, szybko ustępujące uczucie drętwienia lub charakterystycznego ukłucia jest wynikiem ucisku na nerw albo tymczasowego osłabionego krążenia w danej partii. Bardzo często towarzyszy pacjentom doświadczającym rwy kulszowej (zapalenie nerwu kulszowego) lub zespołu cieśni nadgarstka (ucisk na nerw w nadgarstku). Z kolei chroniczne parastezje, które utrzymują się przez dłuższy czas, mogą wskazywać na zaburzenia w organizmie, dysfunkcje i schorzenia neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, borelioza, udar mózgu czy nerwiak międzykręgowy powodujący zaburzenie i ruchomości kończyny.

Parastezje – objawy

Parastezje objawiają się dziwnym uczuciem drętwienia lub pulsowania, które w zależności od przyczyny występowania, może obejmować okoliczne nerwy i przechodzić przez różne partie ciała – w przypadku nerwu kulszowego od dolnej miednicy do pośladków i nóg. Przejściowe parestezje mogą również wystąpić na skutek uderzenia się, na przykład łokciem w element stały, które często wywołuje silne uczucie mrowienia lub bólu nerwu łokciowego. Parastezje zwykle występują w obszarze górnej lub dolnej kończyny, choć niekiedy mogą obejmować także inne części ciała. W przypadku twarzy mogą wskazywać na stwardnienie rozsiane, migrenę, epilepsję czy neuralgię nerwu trójdzielnego. Problemy z czuciem i drętwienie towarzyszą także niektórym zaburzeniom metabolicznym związanym z niedoborem witamin i minerałów, a także niedoczynności tarczycy i cukrzycy i problemom z układem krążenia. Mrowienie może stanowić również odpowiedź na silny stres, ekspozycję na toksyny lub czynniki alergizujące, działanie leków lub poważne choroby, takie jak:

• udar i przemijające ataki niedokrwienne (tzw. TIA),
• poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,
• zapalenie mózgu,
• guz lub zmiana naczyniowa w mózgu lub rdzeniu kręgowym,
• radikulopatia,
• neuropatia,
• objaw Raynauda.

Parastezje wynikające z uszkodzenia nerwów mogą wiązać się z bólem. Nigdy nie należy lekceważyć niepokojących objawów i zadbać szybką konsultację ze specjalistą, która pozwoli na rozpoczęcie diagnostyki w tym kierunku i zidentyfikowanie źródła problemu.

Parestezje – diagnostyka

Diagnoza parastezji opiera się na historii medycznej, badaniu fizykalnym i laboratoryjnym oraz określeniu stanu podstawowego powodującego mrowienie. Lekarz może zlecić dodatkowe badania w zależności od podejrzewanej przyczyny jego występowania.

Badania diagnostyczne pod kątem parastezji

Przewlekłe drętwienie to zazwyczaj objaw choroby lub uszkodzenia nerwów (spowodowanych urazem, chorobą, oparzeniami lub odmrożeniami), dlatego powtarzające się, długotrwałe i nieprzemijające przez dłuży okres parastezje mogą wymagać wykonania u pacjenta badań obrazowych, takich jak prześwietlenie rentgenowskie, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.  Ich analiza pozwoli na potwierdzenie lub wykluczenie podejrzewanej przypadłości oraz przeprowadzenie dalszej, specjalistycznej diagnostyki w zależności od wykrytej przyczyny dolegliwości.

Czynniki predysponujące do parastezji:

• długie przebywanie w jednej pozycji, na przykład podczas leżenia,
• siedzenie „noga na nogę”, które może powodować ucisk na nerw,
• niezrównoważona dieta prowadząca do niedoborów witamin (zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego),
• nadwaga i otyłość,
• ciąża (wzrost masy ciała i poziomu wody w organizmie może prowadzić do obrzęków i drętwienia),
• nadwyrężenie na skutek zbyt intensywnej aktywności fizycznej,
• nowotwory i ich leczenie (niektóre formy chemioterapii),
• Przyjmowanie niektórych leków z grupy antybiotyków, środków w terapii AIDS, metody leczenia napadów epileptycznych.

Profilaktyka

Profilaktyka parastezji zależy przede wszystkim od powodu ich występowania. Jeśli parestezje są wyłącznie wynikiem ucisku na nerw, warto zwrócić uwagę na sposób siadania i układania ciała podczas snu. Skuteczne może być także unikanie powtarzających się ruchów oraz długiego przebywania w jednej pozycji – warto co jakiś czas wstać i przynajmniej chwilę się poruszać lub porozciągać. Parastezjom zapobiegnie także przestrzeganie zbilansowanej diety oraz dbanie o aktywność fizyczną. Takie nawyki nie tylko przyniosą pozytywne efekty w postaci większej mobilności i wzmocnienia ciała, ale także umożliwi utrzymywanie prawidłowej wagi. 

Parestezje – leczenie

Zidentyfikowanie przyczyny parastezji pozwala podjąć ukierunkowane działania terapeutyczne. Jeśli źrodłem drętwienia jest układ ruchu, na przykład przebyty uraz, kontuzja czy inna dysfunkcja powodująca ucisk, ortopeda może zalecić fizjoterapię lub rehabilitację pourazową, które z pewnością pozwolą na wyeliminowanie problemu i pozbycie się uciążliwych dolegliwości. Ich celem jest przede wszystkim wzmocnienie mięśni i struktur będących w pobliżu nerwu powodującego mrowienie, a także poprawa zakresu ruchu, mobilności i elastyczności tkanek poprzez takie techniki terapeutyczne jak terapia manualna, rozciąganie czy neuromobilizacja. Z kolei fizykoterapia i wykorzystywane do jej przeprowadzenia bodźce fizyczne mogą korzystnie wpłynąć na proces regeneracji nerwów. Natomiast w sytuacji, gdy drętwienie powoduje choroba podstawowa, ukierunkowane leczenie istotnie złagodzi dyskomfort związany z parastezjami. Niekiedy terapia polega na podaniu odpowiednio dobranych leków lub wykonania procedury chirurgicznej, która zredukuje ucisk na nerw. Jeśli jednak istnieje podejrzenie, że parastezje nie wynikają z konkretnej przyczyny, nie udało się jej zidentyfikować lub jest nieuleczalna, lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych czy środków stosowanych w leczeniu neuropatii. Należy jednak pamiętać, że niektóre rodzaje uszkodzeń nerwowych mogą być bardzo trudne, a czasami nawet niemożliwe, do odwrócenia. Główny cel terapii dedykowanych parastezjom to złagodzenie objawów i poprawa jakości życia pacjenta.