Aktualności

Złamanie szyjki kości udowej – co warto wiedzieć?

Złamanie szyjki kości udowej to jeden z najpoważniejszych urazów ortopedycznych, szczególnie często występujący u osób starszych. Może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych i wymaga szybkiego oraz kompleksowego leczenia. Poznaj przyczyny, objawy, metody leczenia i zasady rehabilitacji po tym urazie.

Czym jest złamanie szyjki kości udowej?

Szyjka kości udowej to fragment kości udowej łączący jej głowę z trzonem i stanowiący część stawu biodrowego. Złamanie w tym miejscu jest tzw. złamaniem wewnątrztorebkowym, czyli obejmuje obszar znajdujący się wewnątrz torebki stawowej biodra.

Kto jest najbardziej narażony?

Najbardziej narażone na złamanie szyjki kości udowej są osoby starsze, zwłaszcza kobiety po 60. roku życia. Wynika to przede wszystkim z postępującej osteoporozy, która powoduje osłabienie struktury kości i zwiększa ich podatność na złamania nawet przy niewielkich urazach, takich jak upadek z własnej wysokości. Dodatkowo, wraz z wiekiem dochodzi do pogorszenia równowagi, osłabienia mięśni oraz spowolnienia reakcji, co zwiększa ryzyko upadków. U osób starszych często występują choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, choroby neurologiczne czy zaburzenia widzenia, które także utrudniają bezpieczne poruszanie się. U młodszych pacjentów złamanie szyjki kości udowej jest znacznie rzadsze i zwykle jest skutkiem poważnych urazów, na przykład wypadków komunikacyjnych lub upadków z dużej wysokości. Ryzyko tego typu złamania zwiększają również przewlekłe niedobory wapnia i witaminy D, przyjmowanie niektórych leków (np. sterydów), a także obecność nowotworów kości lub wcześniejsze złamania w tej okolicy. Szczególną grupę ryzyka stanowią osoby z ograniczoną sprawnością ruchową, które są mniej aktywne fizycznie i przez to mają słabsze mięśnie oraz gorszą koordynację ruchową.

Jakie są objawy złamania szyjki kości udowej?

Najbardziej charakterystyczne objawy to:

• silny ból w pachwinie lub okolicy biodra, nasilający się przy próbie ruchu,
• niemożność obciążenia lub poruszania kończyną dolną,
• widoczne skrócenie i rotacja zewnętrzna chorej nogi,
• obrzęk, zasinienie w okolicy biodra,
• trudności z chodzeniem lub całkowita niemożność poruszania się.

Jak wygląda leczenie?

Leczenie złamania szyjki kości udowej w zdecydowanej większości przypadków polega na interwencji chirurgicznej, której celem jest stabilizacja złamania i zapobieżenie powikłaniom związanym z długotrwałym unieruchomieniem. Wybór metody operacyjnej zależy od wieku pacjenta, rodzaju złamania, stopnia przemieszczenia odłamów oraz ogólnego stanu zdrowia. U osób młodszych, gdy istnieje szansa na zrost kości, stosuje się zespolenie śrubami lub płytkami, natomiast u osób starszych i przy złamaniach z przemieszczeniem najczęściej wykonuje się endoprotezoplastykę, czyli wszczepienie sztucznego stawu biodrowego. W wyjątkowych przypadkach, gdy operacja jest przeciwwskazana z powodu stanu zdrowia, stosuje się leczenie zachowawcze, polegające na unieruchomieniu i leczeniu objawowym, jednak wiąże się ono z wysokim ryzykiem powikłań, takich jak zakrzepica, odleżyny czy zapalenie płuc.

Po operacji niezwykle ważna jest wczesna rehabilitacja, która rozpoczyna się już w pierwszej dobie po zabiegu. Obejmuje ona ćwiczenia izometryczne, oddechowe, przeciwzakrzepowe oraz stopniową pionizację pacjenta, początkowo przy pomocy balkonika lub kul. W kolejnych tygodniach wdraża się ćwiczenia wzmacniające i rozciągające, reedukację wzorca chodu oraz naukę chodzenia. Tempo powrotu do pełnego obciążenia kończyny i zakres rehabilitacji są indywidualnie dostosowywane do możliwości pacjenta i zależą od rodzaju zastosowanego leczenia operacyjnego. Regularna kontrola lekarska i współpraca z fizjoterapeutą są kluczowe dla skuteczności terapii i minimalizacji ryzyka powikłań. Cały proces leczenia wymaga zaangażowania zarówno zespołu medycznego, jak i samego pacjenta, a szybkie podjęcie odpowiednich działań znacząco zwiększa szansę na powrót do samodzielności i sprawności ruchowej.

Jak przebiega rehabilitacja?

Rehabilitacja po złamaniu szyjki kości udowej to proces wieloetapowy, który rozpoczyna się już w pierwszej dobie po zabiegu operacyjnym. Początkowo skupia się na zapobieganiu powikłaniom związanym z unieruchomieniem – pacjent wykonuje ćwiczenia oddechowe, izometryczne mięśni uda i pośladków oraz ćwiczenia przeciwzakrzepowe. Bardzo ważna jest jak najszybsza pionizacja, czyli postawienie pacjenta do pozycji stojącej  przy łóżku z pomocą balkonika lub kul. W kolejnych dniach i tygodniach stopniowo zwiększa się zakres aktywności – pacjent uczy się chodzić, początkowo z odciążeniem operowanej kończyny, a następnie z coraz większym obciążeniem, w zależności od zaleceń lekarza i postępów gojenia.

W miarę poprawy stanu zdrowia do programu rehabilitacji wprowadza się ćwiczenia czynne w odciążeniu, wzmacniające i rozciągające mięśnie kończyny dolnej, a także ćwiczenia poprawiające równowagę i koordynację ruchową. Bardzo ważna jest również reedukacja wzorca chodu, która pomaga przywrócić prawidłową technikę poruszania się i zapobiega przeciążeniom innych stawów. Rehabilitacja prowadzona jest pod ścisłą kontrolą fizjoterapeuty, który indywidualnie dostosowuje tempo i zakres ćwiczeń do możliwości pacjenta oraz rodzaju zastosowanego leczenia operacyjnego.

W przypadku osób starszych lub z innymi schorzeniami proces powrotu do pełnej sprawności może być dłuższy i wymagać większego wsparcia, zarówno ze strony zespołu rehabilitacyjnego, jak i rodziny. Regularność ćwiczeń, systematyczna kontrola postępów oraz stopniowe zwiększanie obciążeń są kluczowe dla skuteczności terapii i minimalizacji ryzyka powikłań, takich jak przykurcze, zanik mięśni czy utrata samodzielności. Cały proces rehabilitacji ma na celu nie tylko przywrócenie sprawności fizycznej, ale także poprawę jakości życia i umożliwienie pacjentowi powrotu do codziennych aktywności.

Jakie są możliwe powikłania?

Powikłania po złamaniu szyjki kości udowej są liczne i często bardzo poważne, szczególnie u osób starszych, u których uraz ten znacząco wpływa na ogólny stan zdrowia i sprawność. Jednym z najczęstszych i najgroźniejszych powikłań jest zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych, która może prowadzić do zatorowości płucnej – stanu bezpośrednio zagrażającego życiu. Długotrwałe unieruchomienie sprzyja również rozwojowi zapalenia płuc oraz zakażeniom dróg moczowych, które mogą być trudne do leczenia i dodatkowo osłabiają organizm pacjenta. Kolejnym istotnym problemem są odleżyny, powstające w wyniku stałego ucisku i braku ruchu, prowadzące do trudno gojących się ran i zwiększające ryzyko zakażeń ogólnoustrojowych.

Wśród powikłań miejscowych wymienia się brak zrostu kostnego, czyli sytuację, w której złamana kość nie zrasta się prawidłowo, co może wymagać ponownego zabiegu operacyjnego lub zastosowania endoprotezy. Często dochodzi również do martwicy głowy kości udowej z powodu słabego ukrwienia tej okolicy, a także do powstania tzw. stawu rzekomego, czyli nieprawidłowego połączenia odłamów kostnych, które nie zapewnia stabilności i funkcji stawu. U części pacjentów obserwuje się także przemieszczenie implantów, zakażenie rany pooperacyjnej, a w dłuższej perspektywie – szybki rozwój zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego.

Wszystkie te powikłania mogą prowadzić do znacznego pogorszenia ogólnego stanu zdrowia, utraty samodzielności, a nawet do śmierci – statystyki wskazują, że w ciągu roku od złamania szyjki kości udowej umiera nawet 20–30% pacjentów, głównie z powodu powikłań zakrzepowo-zatorowych, infekcji i niewydolności wielonarządowej. Dlatego tak ważne jest szybkie leczenie operacyjne, wczesna rehabilitacja i kompleksowa opieka nad chorym, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia tych powikłań i poprawić rokowanie po złamaniu szyjki kości udowej.

Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko złamania?

Profilaktyka obejmuje:

• leczenie i zapobieganie osteoporozie,
• regularną aktywność fizyczną,
• unikanie upadków (np. usuwanie przeszkód w domu, stosowanie pomocy ortopedycznych),
• dbanie o odpowiednią dietę bogatą w wapń i witaminę D,
• regularne badania kontrolne u osób z grupy ryzyka.

Złamanie kości udowej – jak pomogą nasi specjaliści?

W przypadku złamania kości udowej, pacjenci naszej przychodni mogą liczyć na wszechstronną opiekę zespołu doświadczonych specjalistów, w tym lekarzy rehabilitacji medycznej, ortopedów, ortopedów traumatologów, fizjoterapeutów. To właśnie ich wiedza i praktyka gwarantują indywidualne podejście do każdego przypadku oraz skuteczne wsparcie na wszystkich etapach leczenia i powrotu do sprawności.

Pacjent po złamaniu kości udowej w MEDIKAR może uzyskać:

• Konsultację ortopedyczną – szczegółowa diagnostyka.
• Indywidualny program rehabilitacji – opracowany przez fizjoterapeutów i lekarzy rehabilitacji, obejmujący ćwiczenia wzmacniające, rozciągające, poprawiające równowagę i koordynację.
• Zabiegi fizykoterapeutyczne – takie jak laseroterapia, magnetoterapia czy krioterapia, wspomagające regenerację tkanek i łagodzące ból.
• Stały nadzór specjalistów – monitorowanie postępów, bieżąca korekta programu usprawniania.
• Kompleksową profilaktykę osteoporozy – konsultacje w zakresie diety, suplementacji i stylu życia, by zmniejszyć ryzyko kolejnych złamań.