Aktualności

Rwa kulszowa – na czym polega przypadłość i jak wygląda jej leczenie?

Rwa kulszowa to ból spowodowany urazem lub podrażnieniem nerwu kulszowego, któremu może towarzyszyć mrowienie lub drętwienie pleców, kończyn dolnych czy pośladków, a także inne uciążliwe dolegliwości. Przypadłość może znacząco obniżać jakość życia pacjentów, ograniczając ich zdolność do wykonywania codziennych czynności, ze względu na silny ból i dyskomfort.

Rwa kulszowa – krótka charakterystyka

Rwa kulszowa to powszechne schorzenie układu nerwowego, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Charakteryzuje się bólem promieniującym wzdłuż nerwu kulszowego, który rozciąga się od dolnej części pleców, przez pośladki, aż do nóg. Przyczyną rwy kulszowej jest najczęściej ucisk na korzenie nerwowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

Rwa kulszowa – objawy

Objawy rwy kulszowej często różnią się w zależności od pacjenta i mogą obejmować:

• ból, który zwykle promieniuje w dół kończyny dolnej po dotkniętej stronie; często pojawia się podczas kaszlu, kichania, zginania lub unoszenia nóg podczas leżenia na plecach,
• parastezje – uczucie mrowienia lub drętwienia kończyny,
• osłabienie mięśni,
• nietrzymanie moczu lub stolca.

Rwa kulszowa – przyczyny

Rwa kulszowa może mieć różne podłoże. Zwykle jest spowodowana urazem, schorzeniem czy przeciążeniem – predysponują do niej na przykład takie stany jak przepuklina, choroba zwyrodnieniowa, kontuzje czy zapalenie kości i stawów.

Czynniki ryzyka rwy kulszowej

Niektóre grupy osób są bardziej podatne na wstąpienie rwy kulszowej ze względu na czynniki ryzyka, wśród których wyróżnia się na przykład:

• aktualną lub przebytą kontuzję, uraz kręgosłupa lub dolnej części pleców,
• podeszły wiek – w miarę starzenia się organizmu może dojść do naturalnych zmian i nieprawidłowości w strukturze kręgosłupa, które często prowadzą do ucisku nerwów, przepukliny dysków i innych schorzeń,
• nadwagę lub otyłość prowadzące do nadwyrężeń kręgosłupa, bólu i innych dolegliwości spowodowanych nadmiernym obciążeniem,
• nadwyrężenia i przeciążenia spowodowane wykonywaniem czynności wymagających podnoszenia ciężkich przedmiotów, częstego schylania się lub pracy w niewygodnych, nietypowych pozycjach,
• praca wymagająca długotrwałego siedzenia (zwłaszcza bez odpowiedniego podparcia pleców),
• niezachowywanie prawidłowej postawy podczas podnoszenia,
• cukrzycę typu 2, która zwiększa ryzyko neuropatii obwodowej, predysponując do wystąpienia problemów neurologicznych,
• brak aktywności fizycznej – długotrwałe siedzenie i niepodejmowanie żadnej aktywności fizycznej może zwiększać ryzyko wystąpienia rwy kulszowej,
• palenie tytoniu, które niekorzystnie wpływa na krążenie krwi i zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się różnych dolegliwości zdrowotnych.

Rwa kulszowa – postępowanie diagnostyczne

Odpowiednie postępowanie diagnostyczne w przypadku rwy kulszowej jest kluczowe dla właściwego zidentyfikowania przyczyny bólu i opracowania skutecznego planu leczenia. W procesie diagnostycznym ważne jest m.in. wykluczenie innych schorzeń, które mogą powodować podobne objawy.

• Wywiad medyczny

Podczas wywiadu lekarz pyta pacjenta o charakter, lokalizację i nasilenie bólu, okoliczności, w jakich pojawiły się dolegliwości (na przykład po długotrwałym siedzeniu lub nagłym ruchu), czas trwania objawów, w tym objawów towarzyszących, a także wszelkie przebyte urazy kręgosłupa i kontuzje.

• Badanie fizykalne

Lekarz przeprowadza także badanie fizykalne, które obejmuje ocenę zakresu ruchu kręgosłupa (specjalista prosi pacjenta o wykonanie różnych ruchów, aby ocenić, które z nich wywołują ból) oraz test prostowania nogi – podczas gdy pacjent leży na plecach, lekarz unosi jego prostą nogę. Wystąpienie bólu promieniującego wzdłuż nogi może wskazywać na rwę kulszową. Specjalista dokonuje także oceny siły mięśniowej i odruchów oraz reakcji neurologicznych, aby zidentyfikować ewentualne uszkodzenia nerwów.

• Badania obrazowe

Jeśli objawy wskazują na rwę kulszową lub są niejednoznaczne, lekarz może zlecić badania obrazowe w celu potwierdzenia diagnozy i oceny stanu kręgosłupa, takie jak:

– rentgen – pomaga wykryć zmiany zwyrodnieniowe, złamania lub inne problemy strukturalne kręgosłupa,

– rezonans magnetyczny – pozwala uzyskać obraz tkanek miękkich i zidentyfikować przepuklinę krążka międzykręgowego lub ucisk na nerwy,

– tomografię komputerową.

• W niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, takich jak elektromiografia, służąca do oceny funkcji nerwów i mięśni, a także badań krwi w celu wykluczenia infekcji i chorób zapalnych.

Rwa kulszowa – leczenie

Leczenie rwy kulszowej uwzględnia różnorodne podejścia terapeutyczne, które mają na celu złagodzenie bólu, poprawę funkcji nerwowo-mięśniowych oraz zapobieganie nawrotom dolegliwości w przyszłości. Łagodniejsze przypadki rwy kulszowej zwykle ustępują samoistnie po odpowiednim odpoczynku, zastosowaniu leków przeciwbólowych oraz regularnym wykonywaniu dedykowanych ćwiczeń fizjoterapeutycznych. Niemniej jednak ból o umiarkowanym lub ciężkim charakterze, któremu towarzyszy drętwienie i mrowienie lub osłabienie mięśni, wymaga ukierunkowanej interwencji medycznej.

1. Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia jest często pierwszą linią leczenia rwy kulszowej i obejmuje leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne, które pomagają w łagodzeniu bólu i stanów zapalnych, a także leki zwiotczające mięśnie, stosowane w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego, które może nasilać ból. Niekiedy lekarz może zalecić również kortykosteroidy.

• Fizjoterapia

Fizjoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu rwy kulszowej – skupia się na poprawie ruchomości, siły i elastyczności kręgosłupa. Wskazane są ćwiczenia kinezyterapeutyczne, w tym rozciągające, skuteczne w łagodzeniu napięcia mięśniowego i poprawie elastyczności; koncentrują się na mięśniach dolnej części pleców, pośladków i nóg. Ważne jest także wzmacnianie mięśni brzucha, pleców i bioder, aby zadbać o odpowiednią stabilizację kręgosłupa i redukcję obciążenia na nerwy. W przypadku rwy kulszowej fizjoterapeuci stosują również różne techniki mobilizacji i manipulacji dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

• Fizykoterapia

Fizykoterapia wykorzystuje różne metody fizyczne w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego oraz poprawy funkcji nerwowo-mięśniowych. W redukcji dolegliwości związanych z rwą kulszową korzystne efekty może przynieść m.in. krioterapia, ultradźwięki, elektroterapia oraz laseroterapia.

• Leczenie inwazyjne

Jeśli po wdrożeniu leczenia zachowawczego dolegliwości nadal się utrzymują, konieczne może być wdrożenie postępowania inwazyjnego, które zwykle obejmuje zastrzyki z kortykosteroidów podawane w okolice kręgosłupa. Niekiedy wskazane może być przeprowadzenie operacji chirurgiczne, zwłaszcza w przypadku, gdy pacjent cierpi na przewlekły, silny ból spowodowany uciskiem na nerwy.

Należy pamiętać, że postępowanie terapeutyczne w przypadku rwy kulszowej zależy przede wszystkim od podstawowej przyczyny jej wystąpienia, a także chorób współistniejących, stanu zdrowia pacjenta oraz indywidualnych potrzeb.

Jak możemy zapobiegać?

Wielu przypadkom rwy kulszowej można zapobiec, stosując takie działania profilaktyczne jak:

• utrzymywanie prawidłowej postawy ciała podczas siedzenia, stania, podnoszenia i snu,
• niepalenie tytoniu,
• utrzymywanie prawidłowej wagi ciała,
• przestrzeganie zbilansowanej diety, dostarczającej wystarczające ilości wapnia i witaminy D,
• podejmowanie aktywności fizycznej, która pozwala nie tylko utrzymać odpowiednią masę ciała, ale korzystnie wpływa na siłę mięśniową oraz mobilność,
• unikanie upadków i urazów poprzez stosowanie wszelkich środków ostrożności,
• dbanie o efektywny odpoczynek i odpowiednią regenerację, unikanie przeciążeń i kontuzji.