Aktualności

Fizjoterapia – na czym polega i co obejmuje?

Fizjoterapia to dziedzina medycyny, która zajmuje się diagnostyką i leczeniem schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, w tym różnego rodzaju chorób, urazów i uszkodzeń.

Fizjoterapia – główne obszary:

• identyfikowanie nieprawidłowości i zaburzeń w poszczególnych strukturach, tkankach lub układach,
• opracowywanie indywidualnego programu leczenia dla każdego podopiecznego,
• zmniejszenie lub wyeliminowanie dolegliwości bólowych i dyskomfortu,
• redukcję ograniczeń ruchowych oraz uczucia sztywności,
• poprawę ogólnej kondycji i funkcjonalności,
• poprawę jakości życia pacjentów,
• korekcję anatomicznych wad wrodzonych i nabytych,
• edukację podopiecznych w zakresie profilaktyki chorób i urazów oraz innych zaburzeń,
• naukę prawidłowego poruszania się oraz prawidłowej, ergonomicznej postawy,
• monitorowanie postępów oraz dostosowywanie poszczególnych terapii do bieżących potrzeb pacjentów,
• szeroko pojęte wsparcie fizyczne i psychiczne.

Czym zajmuje się fizjoterapeuta?

Fizjoterapeuci to wykwalifikowani specjaliści posiadający wiedzę i doświadczenie w zakresie budowy anatomicznej oraz fizjologii ludzkiego ciała oraz jego zapotrzebowania ruchowego. Mogą diagnozować i leczyć szeroki zakres schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego, w tym tych związanych z kośćmi, chrząstkami, mięśniami, stawami, więzadłami; często identyfikują także problemy z innymi układami, na przykład układem nerwowym i pomagają w ich wyeliminowaniu.

Kiedy zgłosić się do fizjoterapeuty?

Głównym wskazaniem do konsultacji z fizjoterapeutą są wszelkie dolegliwości i zaburzenia związane z układem mięśniowo-szkieletowym, w tym bóle pleców, ból i ograniczony zakres ruchu w kończynach górnych lub dolnych, urazy kończyn, bóle mięśni, choroby zwyrodnieniowe i reumatyczne, skręcenie i nadwyrężenia, stany przeciążeniowe, obrzęk limfatyczny, rekonwalescencja i zapobieganie kontuzjom sportowym, powrót do sprawności po operacjach i zabiegach.

Fizjoterapeuci mogą także pomóc w przypadku przewlekłych schorzeń negatywnie oddziałujących na układ krwionośny oraz oddechowy, problemów z pęcherzem i nietrzymaniem moczu czy schorzeń neurologicznych (takich jak choroba Parkinsona, neuropatia czy stwardnienie rozsiane). Wielu specjalistów podejmuje się również rehabilitacji dzieci opóźnieniami rozwojowymi, rehabilitacja po operacji (w tym po endoprotezie), udarze lub zawale czy opieki paliatywne. Mogą oni również pomóc osobom trwale niepełnosprawnym w podniesieniu ich komfortu życia oraz zyskaniu większej samodzielności w codziennej rutynie. Do fizjoterapeuty warto zgłosić się także z różnymi niepokojącymi objawami, które mogą wynikać z zaburzeń w układzie ruchu lub układzie nerwowym, na przykład problemami z zasypianiem.

Co dokładnie obejmuje fizjoterapia?

Fizjoterapia może obejmować wiele różnych podejść terapeutycznych i zapobiegawczych, w zależności od konkretnych problemów danego pacjenta, jego stanu zdrowia, wieku i możliwości oraz potrzeb i oczekiwań. Pierwsza wizyta u fizjoterapeuty zwykle obejmuje przeprowadzenie dokładnej oceny stanu zdrowia pod kątem układu mięśniowo szkieletowego, w tym ruchomości stawów, siły mięśni, prawidłowości postawy i innych. Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego specjalista może opracować plan terapeutyczny ukierunkowany na daną przypadłość i potrzeby pacjenta lub dodatkowo zalecić wykonanie specjalistycznych badań obrazowych, takich jak prześwietlenie, USG czy rezonans magnetyczny w celu postawienia diagnozy.

Fizjoterapia obejmuje głównie:

• ćwiczenia ruchowe, w tym kinezyterapię (leczenie ruchem),
• terapię manualną,
• masaż leczniczy, sportowy, relaksacyjny, masaż tkanek głębokich,
• edukację pacjentów.

W fizjoterapii bardzo ważne jest holistyczne podejście pozwalające ocenić ciało całościowo, dlatego współpraca z podopiecznym obejmuje również edukację i porady w zakresie promowania zdrowych nawyków. Edukacja dotyczy m.in. sposobów utrzymania zdrowia oraz dobrego samopoczucia poprzez prowadzenie zdrowego trybu życia, uwzględniającego zrównoważoną dietę, regularne ćwiczenia i utrzymywanie prawidłowej wagi w stosunku do wzrostu i budowy ciała. Bardzo ważnym elementem terapii jest wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie niekorzystnych nawyków, w tym nadużywania alkoholu, palenia papierosów czy niedbania o higienę snu. Fizjoterapeuta może również udzielić konkretnych porad, które podopieczni mogą zastosować w codziennych czynnościach, aby zadbać o siebie i zmniejszyć ryzyko bólu lub kontuzji. Przykładowo w przypadku przewlekłego i niewyjaśnionego bólu pleców ból pleców kluczowe mogą okazać się wskazówki dotyczące zachowywania prawidłowej postawy ciała oraz technik podnoszenia czy unikania nadmiernego skręcania i nadwyrężania poszczególnych struktur ciała.

Ruch i ćwiczenia

Fizjoterapeuci zazwyczaj zalecają ruch i ćwiczenia, aby poprawić mobilność, kondycję i wsparcie ogólnego funkcjonowania, a praca z ciałem obejmuje na przykład:

• ćwiczenia mające na celu poprawę ruchu i siły danej partii ciała – zazwyczaj należy je powtarzać regularnie przez określony czas; wyróżnia się ćwiczenia bierne, czynne i mieszane,
• czynności wymagające poruszania całym ciałem, takie jak chodzenie lub pływanie – mogą być pomocne w przypadku rekonwalescencji po operacji lub urazie,
• ćwiczenia wykonywane w wodzie (hydroterapia lub terapia wodna) – woda może pomóc zrelaksować się i pomóc w efektywnym odzyskaniu sprawności po urazie,
• porady i ćwiczenia, które pomagają zwiększyć lub utrzymać aktywność fizyczną w bezpieczny i skuteczny sposób,
• porady i pomoc dotyczące korzystania ze sprzętu pomocniczego przy poruszaniu się, takich jak kule lub laska,

Inne formy pomocy

W fizjoterapii bardzo często stosuje się także terapię manualną, czyli technikę, w przypadku której fizjoterapeuta wykonuje określone ruchy manipulowania, mobilizowania i masowania tkanek ciała. Metoda ta pozwala złagodzić ból i sztywność, poprawić krążenie krwi i limfy, a tym samym pomóc w skuteczniejszym odprowadzaniu płynów z części ciała, poprawić ruch różnych części ciała; działa też relaksująco. Terapię manualną można stosować w leczeniu określonych problemów, takich jak ból pleców, ale może być również przydatna w przypadku szeregu innych schorzeń, na przykład problemów ze snem.

Fizjoterapia a fizykoterapia

Fizjoterapia to bardzo szerokie pojęcie, obejmujące różne formy terapii wymienione powyżej (masaż leczniczy, kinezyterapię i inne). Z kolei fizykoterapia stanowi dział fizjoterapii, w którym podczas terapii stosuje się bodźce zewnętrzne (formy energii fizycznej), takie jak światło, dźwięk czy prądy elektryczne, w celu wspomagania procesów leczenia i rehabilitacji. Fizykoterapia to zatem zbiór metod, w przypadku których wykorzystuje się właściwości fizyczne w celu redukcji bólu, stymulacji procesów gojenia oraz poprawy funkcji układu ruchu. Popularnymi technikami fizykoterapeutycznymi są elektroterapia, ultradźwięki czy laseroterapia.

Fizjoterapia i fizykoterapia są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ zabiegi fizykoterapeutyczne bardzo często stanowią ważny element całego procesu leczenia.  Zintegrowane podejście w tym obszarze stanowi kompleksową strategię mającą na celu przywrócenie pacjentowi pełnej sprawności i komfortu fizycznego.