Aktualności

Ból szczęki – najczęstsze przyczyny i leczenie

Ból szczęki – łagodny lub ciężki – może istotnie wpływać na jakość życia, utrudniając otwieranie jamy ustnej, a tym samym przyczyniając się do problemów z konsumpcją czy mową. Niekiedy ból szczęki ustępuje samoistnie, lecz w przypadku, gdy utrzymuje się dłużej niż kilka dni, należy skonsultować się z lekarzem. W sytuacji, gdy ból objawia się nagle i jest bardzo ostry (zwłaszcza jeśli jest spowodowany urazem), należy bezwzględnie udać się do specjalisty.

Ból szczęki – charakterystyka

Ból szczęki może być łagodny, ostry, pulsujący; często towarzyszy mu uczucie sztywności stawów skroniowo-żuchwowych oraz trudność w otwieraniu ust (szczękościsk). Dolegliwości mogą obejmować także charakterystyczny ból szczęki przy uchu. Ze względu na fakt, że wskazuje się na wiele czynników mogących powodować dyskomfort w obrębie szczęki (choroby zatok, uszu, zębów i samej szczęki) samemu może być ciężko zidentyfikować główne źródło problemu, dlatego warto skorzystać ze specjalistycznej pomocy, aby je skutecznie wyeliminować.

Ból szczęki – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn bólu szczęki, w tym bólu szczęki przy uchu zalicza się:

• stan chorobowy w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego, wynikający z urazu, zapalenia stawu, nadmiernej stymulacji stawu, nieprawidłowej stabilizacji szczęki, zwyrodnienia stawu skroniowo-żuchwowego,
• uraz mechaniczny – złamanie lub zwichnięcie szczęki, pęknięcie kości żuchwy,
• problemy z zębami, obejmujące ropień spowodowany infekcją bakteryjną i ubytki w zębach sięgające miazgi (wówczas ból związany jest przede wszystkim z nadwrażliwością zęba na niskie lub wysokie temperatury),
• choroby dziąseł i przyzębia,
• bruksizm – nieświadome zgrzytanie zębami lub ich zaciskanie negatywnie oddziałuje na staw skroniowo-żuchwowy oraz inne struktury w obrębie szczęki, powodując ból,
• infekcje bakteryjne, takie jak tężec,
• świnka – objawia się m.in. opuchlizną gruczołów ślinowych, znajdujących się pomiędzy uszami a szczęką (ból szczęki przy uchu),
• choroba zatok – w przypadku zapalenia zatok na skutek zakażenia wirusowego lub bakteryjnego często dochodzi do nadmiernej produkcji śluzu, który może wywierać nacisk na staw szczęki, powodując rozpierający ból; na tego typu dolegliwość może wskazywać sytuacja, gdy bólowi szczęki towarzyszą takie objawy jak nieżyt nosa i zaburzenie jego drożności,
• neuralgia nerwu trójdzielnego – ucisk na nerw trójdzielny może powodować intensywny ból w obrębie górnej i dolnej szczęki; do jego uszkodzenia może dojść na skutek urazu, po wykonanym zabiegu z zakresu chirurgii szczękowej, ekstrakcji „ósemek” czy po wszczepieniu implantów.

Uszkodzenie stawu szczękowego lub mięśni kontrolujących ruch szczęki może być spowodowane kilkoma czynnikami, w tym zgrzytaniem zębami czy niekontrolowanym zaciskaniem szczęki (na przykład na skutek dużego napięcia, niepokoju lub stresu). Inną przyczyną bólu w tym obszarze może stanowić ból głowy promieniujący do szczęki. Nagłego i ostrego bólu szczęki nigdy nie można lekceważyć, ze względu na fakt, iż wraz z innymi objawami może wskazywać na zawał serca – jest to charakterystyczny symptom zwłaszcza w przypadku kobiet. Ból szczęki i napięcie w tym obszarze może także wiązać się z zaburzeniami psychicznymi oraz nadmiernym stresem.

Na czym polega leczenie?

W przypadku bólu szczęki forma leczenia zależy od głównej przyczyny dolegliwości. Jeśli ból wynika z urazu, czyli złamania lub zwichnięcia szczęki, konieczne może być przeprowadzenie operacji. Z kolei leczenie stomatologiczne będzie wskazane, gdy dojdzie do rozwoju chorób dziąseł, przyzębia i zębów (zwłaszcza jeśli ból jest spowodowany przez ropień). W sytuacji, gdy źródłem problemu jest ostre zapalenie zatok, upłynnienie wydzieliny i przywrócenie drożności w nosie oraz wyeliminowanie stanu zapalnego powinno przynieść ulgę. Natomiast jeśli ból wynika z nerwicy lub stanowi objaw zaburzeń psycho-somatyzacyjnych, konieczne może być skierowanie pacjenta do psychiatry lub psychologa, w celu wyeliminowania podstawowej przyczyny.

W wielu przypadkach, szczególnie jeśli powodem bólu jest zgrzytanie zębami lub ich nadmierne zaciskanie, doskonałe rezultaty zapewni rehabilitacja stawów skroniowo-żuchwowych uwzględniająca ćwiczenia rozluźniające na napięte mięśnie szczęki i szyi. Współpraca ze specjalistą może zagwarantować wielokierunkowe rezultaty i skutecznie wyeliminować problem związany z bruksizmem, obgryzaniem paznokci, gryzieniem przedmiotów oraz nałogowym żuciem gumy do żucia. W redukcji bólu efekty zapewni także przykładanie zimnych okładów do szczęki, przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz preparatów przeciwbólowych, a także tymczasowe spożywanie miękkich pokarmów.

Ból w obrębie szczęki – metody zapobiegania

Ból szczęki istotnie obniża komfort życia, dlatego warto podjąć kroki, mające na celu zapobieganie tego rodzaju dolegliwości. Można to zrobić poprzez:

• ochronę szczęki przed obrażeniami – w przypadku uprawiania sportu kontaktowego (boks, zapasy, sztuki walki) warto zakładać ochronne nakrycie głowy oraz ochraniacze na zęby, aby uniknąć ciosu w szczękę oraz poważnego urazu,
• zachowywanie ostrożności – podczas jazdy samochodem zapięcie pasów bezpieczeństwa pomoże uniknąć urazu w obrębie szczęki w przypadku kolizji lub wypadku; z kolei ostrożna jazda na rolkach, wrotkach i rowerze oraz poruszanie się za pomocą hulajnogi, uwzględniając dostosowywanie prędkości do rodzaju nawierzchni oraz pamiętanie o ochronnym nakryciu głowy, skutecznie zmniejszą ryzyko kontuzji związanej z urazem szczęki,
• prawidłowa higiena jamy ustnej – prawidłowe szczotkowanie i nitkowanie zębów oraz poddawanie się regularnym kontrolom stomatologicznym pozwala uniknąć chorób przyzębia i zębów oraz rozwoju infekcji w jamie ustnej, które mogłyby powodować ból szczęki,
• pozbycie się szkodliwych nawyków – zgrzytanie zębami, obgryzanie paznokci, wykonywanie niekontrolowanych ruchów żuchwą i nałogowe żucie gumy do żucia mogą przyczynić się do bólu szczęki wynikającego z problemu ze stawem skroniowo-żuchwowym; jeśli samemu trudno jest wyeliminować tego rodzaju nawyki, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty i skorzystać z rehabilitacji stawów skroniowo-żuchwowych.

Rehabilitacja stawów skroniowo-żuchwowych – na czym polega?

Dysfunkcje w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych mogą znacznie utrudniać wykonywanie podstawowych czynności – swobodne gryzienie, przełykanie czy mówienie. Ból szczęki przy uchu w trakcie szerokiego otwierania ust, ograniczenie lub nadmierna ruchomość stawów oraz dźwięk trzaskających stawów istotnie wskazują na zaburzenia funkcjonowania tych struktur i wymagają wdrożenia odpowiedniego postępowania. W wielu przypadkach dolegliwości są warunkowane genetycznie lub wynikają z anatomii, na przykład wad zgryzu czy hipermobilności stawów, dlatego im wcześniej podjęta zostanie współpraca ze specjalistą, tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia poważnych uszkodzeń lub problemów medycznych w przyszłości. Ukierunkowana rehabilitacja skupia się m.in. na przywróceniu prawidłowej pozycji spoczynkowej stawu skroniowo-żuchwowego oraz jego właściwego funkcjonowania. Efektem jest także poprawa ruchomości żuchwy, szyi i języka oraz zmniejszenie uczucia napięcia w ciele. Co ważne, wiele problemów całego organizmu wynika z nieprawidłowej pracy stawów skroniowo-żuchwowych; niespecyficznym objawem może być gorsze samopoczucie, niska jakość snu czy ciągłe uczucie zmęczenia. Rolą specjalisty jest także uświadomienie pacjenta na temat szkodliwych nawyków w obrębie jamy ustnej, jakie należy wyeliminować, a także higieny snu, prawidłowego oddychania oraz metod relaksacji, które pozwolą zredukować nadmierne napięcie.