Aktualności

Migotanie przedsionków – charakterystyka dolegliwości

Migotanie przedsionków to częste zaburzenie rytmu serca, będące jednym z rodzajów arytmii, polegające na nieskoordynowanym pobudzeniu przedsionków serca, na skutek czego dochodzi do jego przyspieszonego i niemiarowego bicia wynikającego z nieregularnych (chaotycznych) skurczów przedsionków. Stan ten zwiększa ryzyko wystąpienia wielu poważnych powikłań związanych z układem sercowo-naczyniowym, stanowiąc jednocześnie ryzyko dla zdrowia i życia pacjenta. Przypadłości może towarzyszyć również przyspieszona praca komór.

Migotanie przedsionków – przyczyny

Główną przyczyną migotania przedsionków są choroby układu krążenia, w tym choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa), niewydolność serca, kardiomiopatia, zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia oraz nowotwór serca. Tego typu zaburzenia często wynikają także z obecności wad serca, na przykład niedomykalności zastawki mitralnej oraz poważnych chorób układowych, które obejmują również serce. Do migotania przedsionków niekiedy dochodzi podczas operacji kardiochirurgicznych.

Do tego typu zaburzenia mogą przyczynić się także czynniki ryzyka, a wśród najważniejszych wymienia się:

• wiek – ryzyko migotania przedsionków wzrasta z wiekiem, szczególnie po 60. roku życia,
• nadciśnienie tętnicze – długotrwałe i nieleczone wysokie ciśnienie krwi może doprowadzić do uszkodzenia serca i zwiększać ryzyko wystąpienia migotania przedsionków,
• nadużywanie substancji trujących – nadmierne spożywanie alkoholu, kofeiny lub nikotyny, a także przyjmowanie narkotyków i innych trucizn istotnie predysponuje do zaburzeń pracy serca,
• choroby tarczycy – zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy mogą zwiększać ryzyko migotania przedsionków,
• otyłość – nadmierna masa ciała jest ważnym czynnikiem ryzyka, ponieważ prowadzi do zwiększonego obciążenia serca i potencjalnych zmian strukturalnych w obrębie tego organu,
• zaburzenia elektrolitowe,
• zatrucie tlenkiem węgla (czadem),
• cukrzycę – cukrzyca znacząco zwiększa prawdopodobieństwo chorób sercowo-naczyniowych, predysponujących do zaburzeń rytmu serca,
• bezdech senny – bezdech senny, a zwłaszcza obturacyjny bezdech senny, jest powiązany z większym ryzykiem przypadłości serca ze względu na występowanie powtarzających się epizodów niskiego natlenienia krwi i wysokiego ciśnienia krwi w nocy,
• choroby płuc – przewlekłe choroby płuc, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) i inne schorzenia, które wpływają na funkcję płuc, mogą zwiększać ryzyko zaburzeń pracy serca,
• genetykę – w niektórych przypadkach migotanie przedsionków może mieć podłoże genetyczne, zwłaszcza gdy występuje u bliskich krewnych.

Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia zaburzenia rytmu serca, należy dbać o swój styl życia z uwzględnieniem przede wszystkim diety i odpowiedniej dawki aktywności fizycznej. Profilaktyka powinna być ukierunkowana na utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz kontrolowanie stężenia cholesterolu i glukozy we krwi, ponieważ zarówno miażdżyca, jak i cukrzyca stanowią istotne czynniki predysponujące zarówno do migotania przedsionków, jak i innych poważnych zaburzeń.

Migotanie przedsionków – objawy

W przypadku migotania przedsionków mogą pojawić się charakterystyczne objawy, takie jak:

• kołatanie serca – uczucie szybkiego lub pulsującego bicia serca, nieregularny rytm serca, wahania rytmu serca mogą być od  wartości poniżej 60 do powyżej 100 na minutę
• tętno nawet 350-700 uderzeń na minutę,
• ból w klatce piersiowej,
• zawroty głowy, które mogą skutkować omdleniami,
• nudności,
• silne zmęczenie – ogólne uczucie zmęczenia lub osłabienia, nawet przy niewielkim wysiłku,
• duża męczliwość i zmniejszona zdolność do ćwiczeń,
• duszności,
• nadmierna potliwość,
• uczucie lęku i niepokoju.

Zaobserwowanie u siebie niepokojących objawów, zwłaszcza gdy towarzyszy im wysokie tętno w stanie spoczynku, powinno skłonić pacjenta do konsultacji z lekarzem oraz rozpoczęcia diagnostyki. U niektórych osób przypadłość nie daje jednak żadnych symptomów – wówczas migotanie przedsionków zwykle diagnozuje się przypadkowo podczas rutynowych badań.

Jakie są rodzaje migotania przedsionków?

W zależności od czasu trwania arytmii oraz jej podatności na leczenie wyróżnia się:

• sporadyczne migotanie przedsionków, zwane także napadowym migotaniem przedsionków, którego objawy pojawiają się i znikają, przy czym zwykle utrzymują się od kilku minut do godzin (nie dłużej niż 48 godzin); epizody najczęściej ustępują same lub na skutek kardiowersji,
• przetrwałe migotanie przedsionków – nieregularne bicie serca utrzymuje się powyżej tygodnia, a przywrócenie jego prawidłowego rytmu wymaga kardiowersji,
• przetrwałe, długotrwające migotanie przedsionków – migotanie trwa dłużej niż 12 miesięcy i wymaga dedykowanego leczenia,
• migotanie utrwalone – rodzaj przypadłości, której nie można wyleczyć.

Jak diagnozuje się migotanie przedsionków?

W rozpoznaniu migotania przedsionków najczęściej stosuje się nieinwazyjne i bezbolesne badania, takie jak EKG w spoczynku oraz EKG metodą Holtera (holter EKG) – monitorowanie bicia serca przez 24 godziny. Badania te wraz z osłuchaniem serca oraz kontrolą tętna pozwalają ocenić charakter zaburzeń rytmu serca. Postępowanie diagnostyczne często obejmuje również badania laboratoryjne do ewentualnego wykrycia zaburzeń elektrolitowych, nieprawidłowego poziomu glukozy i cholesterolu oraz oceny poziomu hormonów tarczycy. Diagnostyka może uwzględniać również próbę wysiłkową oraz echokardiografię serca (echo serca).

Leczenie

Migotanie przedsionków wymaga wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego, ponieważ stanowi niebezpieczną przypadłość, m.in. ze względu na ryzyko powstania zakrzepów. Zakrzepy są bowiem uznawane za bezpośrednią przyczynę udaru mózgu czy zatoru tętnicy obwodowej, mogą również prowadzić do niedrożności tętnic i zablokowania ukrwienia poszczególnych obszarów. Jako główne kierunki leczenia migotania przedsionków wskazuje się kontrolę rytmu serca – terapie rozpoczyna się od prób przywrócenia i utrzymania normalnego rytmu serca za pomocą kardiowersji (procedura, podczas której wysyłane są krótkie impulsy elektryczne do serca, aby przywrócić normalny rytm) oraz farmakoterapii. Z kolei w sytuacji, gdy przywrócenie normalnego rytmu nie jest możliwe lub zastosowane metody wykazały niską efektywność, leczenie może skupić się na kontroli częstości rytmu serca za pomocą specjalnych leków, takich jak beta-blokery, blokery kanału wapniowego czy digoksyna. Ze względu na fakt, że migotanie przedsionków zwiększa ryzyko tworzenia się zakrzepów krwi, terapia przeciwzakrzepowa jest kluczowym elementem leczenia zapobiegającym zdarzeniom zakrzepowo-zatorowym. Nowoczesne antykoagulanty przyjmowane w formie doustnej pozwalają skutecznie zmniejszyć prawdopodobieństwa wystąpienia niedrożności naczyń krwionośnych oraz udaru mózgu.

W niektórych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie jest wystarczająco skuteczne, zalecane jest wykonanie procedury interwencyjnej, na przykład ablacji przezskórnej lub cewnikowej.  

Ponadto leczeniu migotania przedsionków bardzo ważna jest zmiana stylu życia, która powinna obejmować:

• w przypadku nadwagi lub otyłości przywrócenie prawidłowej masy ciała,
• regularne podejmowanie aktywności fizycznej,
• stosowanie zrównoważonej diety, wykluczającej wysoko przetworzone produkty oraz pokarmy o wysokiej zawartości tłuszczu,
• ograniczenie spożycia alkoholu oraz kofeiny,
• rezygnację z trujących substancji – palenia tytoniu czy brania narkotyków,
• kontrolę ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu,
• badania rutynowe, zwłaszcza u osób znajdujących się w grupie zwiększonego ryzyka.